Idealizam je termin grčkog porijekla, nastao od grčke riječi idea, koja u prevodu znači – pojava, lik, svojstvo, način, a predstavlja filozofski pravac čiji se sljedbenici nazivaju idealisti. Ovaj pojam se često koristi u svakodnevnom govoru, a idealista u tom kontekstu označava osobu koja je perfekcionista sa savršenim, odnosno idealnim principima, a u pojedinim prevodima, idealista se tumači kao sanjar.
Idealizam, kao filozofski pravac, ideju stavlja na prvo mesto, čime joj daje prednost nad materijalnim svijetom. Podjele idealizma su raznovrsne, a osnovna podjela je na:
- metafizički i epistemološki;
- apstraktni i praktični
- objektivni i subjektivni idealizam.
Metafizički idealizam se suprotstavlja materijalizmu, dok se epistemološki (saznajni) idealizam određuje kao proces spoznaje u kojem um spoznaje samo psihičke pojave i stvari.
Apstraktni idealizam predstavlja platonsku predstavu o postojanju prapojmova i zakona koje je samostalno i nezavisno. Praktični idealizam podrazumijeva slijeđenje idealnih stvari i postavljanje života kao savršenog i idealnog.
Objektivni (konkretni) idealizam je Hegel protumačio kao onaj idealizam po kome su pojmovi razuma prisutni samo u stvarnosti, dok subjektivni idealizam predstavlja spoljni svijet samo kao predstavu.
Hegel je tvrdio da je filozofija upravo idealizam ili nije filozofija. Također, njegova koncepcija historije je također idealistička, samim tim što on polazi od stava da “um vlada svijetom”, odnosno da je dešavanje u svjetskoj historiji bilo i biće umno. Hegel je bio apsolutni idealista (panlogičar) i vodio se idejom da ništa što je bilo veliko u historiji nije nastalo bez strasti.
Njemački idealizam podrazumijeva period njemačke filozofije u period od Kanta do Hegela, a kasnije i Šegela. Generalno rečeno, njemački idealizam počinje Kantovim delom – “Kritika čistog razuma” (1781) i traje do Hegelove smrti (1831) i predstavlja vrhunac njemačke filozofije, te se kao takav često poredi sa klasičnom grčkom filozofijom.
Glavne karakteristike njemačkog idealizma su:
- teze o egzistenciji duhovnih bića,
- uvjerenje o izvođenju ljudskih radnji sa stanovišta razuma,
- velika karakteristična tekstualna forma i
- sistemski izgrađena prezentacija.
